YEREL KALKINMA DİNAMİKLERİ VE KOOPERATİFLER
Merkezi yönetimlerin yerelin kalkınmasındaki etkisinin gerçekçi bir yaklaşım olmadığı, hatta ortaya konulan çalışmaların ve projelerin fizibil olmadığı artık her kesim tarafından kabul görmektedir.
Sürdürülebilir kalkınmayı sağlayabilmek, proje kirliliği yaratmamak ve uygulamaların daha gerçekçi ve ekonomik olmasını sağlayabilmek, yerel dinamiklerin daha etkin olabilmesini sağlamaktan geçmektedir.
Kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi için son yıllarda ortaya konulan bazı yapılanmalar, siyasal ve kişisel kaygılardan uzak tutulduğu ölçüde yerel kalkınmaya önemli katkılar sağlayabilecektir.
Ülkemizde gelişmişlik adına en önemli sorunlardan biri olarak görülen bölgelerarası gelişmişlikteki farklılıkları en aza indirmek, bölgesel stratejiler ve projeler geliştirmek, en önemlisi de bölgenin kalkınması adına, o bölgenin ekonomik ve sosyal potansiyelinin belirlenmesi son derece önemlidir.
Tüm bu çalışmaları gerçekleştirmek amaçlı olarak, 5449 sayılı kanunla kalkınma ajansları kurulmuş, 2006 yılından bu tarafa da faaliyetlerini yürütmektedirler. Özerk yapısı, bölge gerçeklerine duyarlı esnek ve sivil toplumu da kapsamına alan katılımcı özelliği giderek kaybolmuştur. Bu nedenle bölgesel kalkınma hedeflerine uygun faaliyet yürütmeleri de giderek sorun haline gelmeye başlamıştır.
Ajanslar, Kalkınma Bakanlığının taşra teşkilatı gibi, siyasetin ve üst düzey bürokrasinin güdümünde hareket etmeye başlamıştır. Öyle ki yerel kalkınmanın en önemli aktörlerinden birisi olan kooperatifler, yerel ajanslara proje sunamamaktadır. Bu nedenle kooperatiflerin ajans kaynaklarından yararlandırılması imkânı büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Böyle bir yaklaşımı anlamak da mümkün değildir.
Yerel kalkınmayı daha etkin bir şekilde sağlayacak argümanları yeterince ve anlamlı bir şekilde kullanabildiğimizi söylemek pek mümkün değildir. Hâlbuki değişik kaynakların oluşturduğu fonlardan daha etkin bir şekilde yararlanarak yerel kalkınmaya önemli katkılar sağlanabilecektir.
Önemli fonlardan birisi de Birleşmiş Milletler Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) dur. Bu fondan uzun vadeli uygun krediler ve sınırlı miktarda ek hibe destekleri sağlanabilmektedir. En önemlisi de bölgenin ihtiyaç duyduğu her alanda bölgesel kalkınmaya yönelik projelere finansman sağlanabilmektedir.
Kaldı ki Türkiye olarak bu fona bu güne kadar önemli miktarlarda ödeme yapılmış, 2013–2015 dönemi için 1,2 Milyon ABD doları ödenmesi kararlaştırılmıştır. Ancak, yerel kalkınmada önemli katkı sağlayabilecek olan bu fondan, bu kadar katkı vermiş olmamıza rağmen arzulanan faydayı sağlayabildiğimiz tartışmalıdır.
Yerel kalkınmayı sağlamanın yollarından birisi de yerel aktörleri ve sivil toplum kuruluşlarını harekete geçirmektir.
Bu kapsamda yerelde önemli aktörleri bir araya getirerek platformların oluşturulması, yerel projeler geliştirilmesi, siyaset, bürokrasi ve kamuoyunu etkileyebilecek etkin bir çalışma ortamının sağlanabilmesi de son derece önemlidir.
Son zamanlarda yerelde tüketilecek ürünün yerelde üretilmesi yeniden gündeme gelmektedir. Hiç şüphesiz tümüyle yerel üretimin tüketimi karşılaması söz konusu değildir. Ancak, bu yaklaşım, istihdam yaratılması ve yerinde istihdamın sağlanması, gelir dağılımındaki sorunların asgariye indirilmesi, üretici fiyatı ile tüketiciye satış fiyatı arasındaki fiyat makasının kapanmasına ve yerel kalkınmaya önemli katkı sağlayacaktır.
Yerel yönetimlerin bu süreci desteklemeleri de son derece önemlidir. Son zamanlarda bazı yerel yönetimlerin bu süreci destekledikleri, kooperatiflerle işbirliği içerisinde olduklarını izlemek üreticimiz ve yerel kalkınmamız adına son derece önemlidir.
Bu gün olduğu gibi yarında, üretim ve tüketim sürecinde kooperatifler, yerel aktörlerin en önemlisi durumunda olacak, yerel kalkınmadaki rolü ve sorumlulukları giderek artacaktır. 29.02.2016
