Ülke ekonomisinde kooperatifler, ekonominin hemen hemen her alanında faaliyet göstermektedirler. Pazarlamada ve girdi temininde, sulama, su ürünleri, orman üretim ve bakımı, pancar üretimi, konut, taşıma, el sanatları, eczacılık, turizm, eğitim, sağlık, kredi ve kefalet işlemleri gibi birçok sektörde hizmet vermektedirler.
Ekonomide 3. Sektör olarak adlandırılan kooperatiflerin, Ülkemizde arzulanan yerde olmadığı herkes tarafından kabul edilmekle birlikte, mevcut sorunlarının çözümü yönünde çaba gösterilmemesini ve ekonomistlerin kooperatifçiliğe karşı duyarsızlığını anlamak da mümkün değildir.
Serbest piyasa ekonomisi kurallarına göre işlemediğinden, fiyatlar ekonominin doğal koşulları içerisinde oluşmamaktadır. Üretici, piyasanın arz ve talep dengesini gözleyecek ve ona göre dengeleri oluşturacak, rekabeti sağlayabilecek mekanizmaları etkin bir şekilde kuramamıştır.
Yapılan birçok yasal düzenlemelere rağmen, yıllardan bu tarafa pazardaki hâkimiyet unsurları değiştirilememiştir. Çünkü fiyatların oluşturulmasında üretici ile nihai tüketicinin etkin olmasını ve koordinasyonunu sağlayabilecek kooperatif yapıların oluşması veya gelişmesi sağlanamamış diğer bir ifade ile bu yapıların gelişmesi engellenmiştir.
Tarımın ve hayvancılığın bu gün içerisinde bulunduğu olumsuz durumun en önemli nedeni, üreticinin hem ekonomik hem de sosyal yönden baskılanmasıdır. Üretim için gerekli olan girdileri temin ederken yalnız kalan üretici, ürettiği ürününü pazarlarken birçok müdahale ile karşılaşabilmektedir. Örneğin, gübre, mazot, yem gibi girdilerin fiyatlarına müdahale edilemezken, süt fiyatlarına müdahale edilebilmektedir.
Ekonomide rekabet gücünden yoksun olan üreticinin varlığını sürdürebilmesinde ve ülke tarım ve hayvancılığının gelişmesinde etkin rol alması gereken kooperatiflerin öneminin, TÜSİAD ve TOBB gibi kuruluşlar tarafından dile getirilmesinin de dikkatlerden kaçırılmaması gerekir.
TÜSİAD tarafından hazırlanan ve Kasım/2014 yılında yayınlanan raporun “Tarım Sektöründe Yönetişim ve Katılım” adlı 9. Bölümünün 181. Maddesinde,
“ABD'de tarım sektörüne yönelik politikalarda, şeffaflığın, katılımcılığın ve istikrarın sağlanmasında çiftçi örgütleri, tarım dernekleri ve kooperatifler gibi üretici örgütlenmelerinin payı büyüktür. Nitekim bu örgütler, sektörün gerek yapısal gerekse diğer özellikler bakımından en fazla sorun yaşayan üretim katmanının bu sorunları aşmasına yardımcı olarak, etkinliğin tarım sektörünün dikey ilişkili katmanlarının en başından başlamasına katkı sağlamıştır.” denilmektedir.
AB ülkelerinde de durum ABD den farklı değildir. Raporun 191. Maddesinde;
“Tıpkı ABD gibi, AB üye ülkelerinde de kooperatifler tarım sektörünün üretim katmanının sektörel politikalara katılımının sağlanmasında önemli bir rol oynamakta ve politika belirleme süreçlerinde de son derece etkin olmaktadır. AB'de de kooperatiflerin ölçek ekonomilerini yakalamış ve ciddi finansal kaynaklara sahip işletmeler eliyle yönetildiği ve bunların da dikey entegrasyon yöntemini benimsediği dikkat çekmektedir. Ayrıca AB'de uzman tarım bankacılığı, finansal kaynaklara erişiminde çok ciddi bir avantaj sağlamaktadır.” Denilmektedir.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince(TOBB) yayınlanan 2013 yılı Türkiye Tarım Sektörü Raporunda yapılan GZFT (SWOT) analizinde,
“ Üretici organizasyonlarının etkin ve güçlü olmaması” zayıf yön olarak belirlenmiştir. Diğer taraftan “Tarımsal sanayi kuruluşlarının özelleştirilmesinde üretimin sürdürülebilirliğini sağlamayan politikalar” tehdit olarak belirlenmiştir.
TUSİAD ve TOBB tarafından, Ülkemizde üretici örgütlenmesindeki olumsuz tablonun sorun olduğunun ve ekonominin işleyişinde üreticinin örgütlenmesinin önemli olduğunun görülmesi, mutlaka dikkate alınmalıdır. Kaldı ki özel sektörü olduğu kadar kooperatifleri de temsil etmek durumunda olan TOBB’un, kooperatifleri ne ölçüde temsil ettiği de ayrı bir inceleme ve tartışma konusu olmalı, kooperatiflerin ticaret oda ve borsalarına ciddi anlamda kaynak sağlayan kuruluşlar olduğu da unutulmamalıdır.
