ÜST ÖRGÜTLENMEDE KRİTERLER NE OLMALIDIR?
Kooperatiflerle ilgili olarak yapılan yasa çalışmaları uzun zamandan beri gündemdedir. Yasa hazırlıklarında hiç şüphesiz kooperatif yapıların alt ve üst birimlerinin görev tanımları ve misyonu yeniden gözden geçirilecektir.
Üst örgütlerin yetki ve sorumluluklarının belirlenmesinin yanında, alt birimlere götüreceği hizmet kalitesinin nasıl sağlanacağı da bu süreçte mutlaka tartışılacaktır.
Temsil
Kooperatiflerin faaliyet alanlarının sınırlı olması, ortaklar arasındaki iletişimi ve dayanışmayı güçlendirmekte, dolayısıyla demokratik işlevi ve birim kooperatif ortağının temsili daha da önem kazanmaktadır.
Temsil kavramı, sadece ortaklarının temsil edilmesi olarak düşünülmemelidir. Sektörel faaliyeti itibariyle ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde temsil kabiliyetinin olması ve gerektiğinde bu kuruluşlarla ortak çalışma zemininin yaratılabilmesi de gözetilmelidir.
Denetim
Mevcut üretici örgütlerinin en önemli sorunlarından birisi güven sorunudur. Kooperatiflerimizin güven kazanabilmesi ve şeffaflığın sağlanabilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması bu anlamda son derece önemlidir.
Kooperatifler mevzuatları gereği belki de diğer tüzel kişiliklerde olmadığı kadar her türlü denetime açık tüzel kişiliklerdir
Bu kadar denetime açık kuruluşlar olmasına rağmen, kooperatiflerdeki güven sorununun hala yaşanıyor olması, her yıl yaklaşık üç bin civarında kooperatifle ilgili dava açılıyor olması da düşündürücüdür.
Kooperatiflerde denetim sorunu ile kurumsallaşma sorununu birbirinden farklı konular olarak görmek ve değerlendirmek yanlış bir değerlendirmedir. Kurumsallaşma olmadan sağlıklı bir denetim sistemi oluşturmak hayalcilik olur.
Gerçek anlamda işlevsel hale getirilmesi gereken Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin bünyesinde, doğrudan Milli Birliğin genel kuruluna karşı sorumlu, kurumsal kimliği oluşturulmuş, güçlü bir denetim biriminin oluşturulması doğru bir yaklaşım olacaktır.
Eğitim
Eğitim her alanda olduğu gibi kooperatifçiliğimizde de son derece önemlidir. Üretimde en önemli role sahip kadınlarımızın eğitimine çok daha fazla ihtiyaç olduğu gerçeği unutulmamalıdır.
Kooperatifçiliğin etkin uygulamalarının başladığı 1970 li yıllardan itibaren Bakanlıkça “Eğitim ve Tanıtım Fonu” oluşturulmuş, fonun kullanımı 1990 lı yıllara kadar devam etmiştir. Kooperatiflerin yılsonunda gerçekleştirdiği müspet Gelir/Gider farkından % 1 oranında kesilen miktar, bu fonun en önemli kaynağını oluşturmuştur. Ancak bu fonun amacına uygun kullanılmadığı, hatta çoğu zaman amaç dışı kullanıldığı da bir gerçektir.
Kooperatifler Kanununun 75. Maddesi ile getirilen hüküm gereği, üst kuruluşlarca denetim veya eğitim yapılması karşılığı, kooperatiflerin aldığı hizmetin bedelini ödemesi zorunluluğu da işletilememiştir.
Yeni yasa çalışmaları ve model arayışları sürerken, geçmişten bu güne üretici örgütlenmesi adına yapılan çalışmalarla bugün gelinen noktanın, analizinin gerçekçi, bilimsel ve objektif bir şekilde yapılması kaçınılmazdır.
Kooperatiflerin ihtisaslaşma adı altında kategorize edilmeden, bir iktisadi işletme olarak görülmesi halinde, sorunların çözümü eminim daha da kolaylaşacaktır.
Kooperatif ve üst kuruluşlarının görev ve misyonları ile ilgili fikir üretmeye, uygulayıcılar olarak tecrübe ve düşüncelerimizi kamuoyuyla paylaşmaya devam etmeliyiz. Bu yazıda temsil, denetim ve eğitim konuları üzerinde durduk. Gelecek yazılarımızda farklı diğer konularda da düşüncelerimizi paylaşmak dileği ile. 27.08.2016
