ÖZET: Son yıllarda tüm dünyada kooperatiflerin ve küçük aile işletmelerinin ekonomideki rolü ve önemi daha da ön plana çıkmış, yerel kalkınmanın en önemli dinamiklerinden biri olarak kooperatiflerin, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmaktaki önemi ön plana çıkmıştır. Ülkemizde uygulanan ekonomik model ve sosyal yapımız dikkate alındığında, üreticilerimizin fiyat dengesi ve rekabetçilik adına kooperatiflere giderek daha fazla ihtiyaç duyduğu da bir gerçektir.

Bu çalışmanın materyali olan Taşköprü İlçesinde 80 adet tarımsal kalkınma kooperatifi faal olup, genelde aile reisi olmak üzere toplam 4326 kişinin ortağı olduğu bu kooperatiflerin, yatay ve dikey örgütlenmelerini tamamladığı ve kooperatiflerin ortak organizasyon geliştirme kapasitesine ulaştığı görülmektedir. Bölgenin genel ekonomik yapısında ormancılık, hayvancılık ve tarım en önemli sektörler olup, kooperatifler tüm bu sektörlerde etkin faaliyet içerisindedir. İlçe sınırlarındaki ormanların üretim potansiyeli yüksek olup, üretimin çok önemli bir kısmı kooperatiflerce gerçekleştirilmekte, dolayısıyla da orman ürünleri sanayisinin hammadde temininde de kooperatifler etkin rol üstlenmektedir. Bu faaliyetler sonucunda hak edilen üretim geliri ise doğrudan yerel ekonomiye katılmaktadır.

Bölgede süt hayvancılığının son yıllarda önemli gelişmeler gösterdiği, pazarlanan süt miktarında ciddi artışlar olduğu, bu gelişmede süt pazarlaması ve girdi temini yapan kooperatiflerin giderek yaygınlaşmasının ve kooperatif-birlik işbirliği ile süt toplama merkezlerinin kurulmasının ve pazarlama organizasyonunun oluşturulmasının önemli etkisi olduğu gözlemlenmektedir. Bölgede 15 adet süt toplama merkezinde toplam 80 ton kapasiteye ulaşan soğuk zincire sahip olunması ilçe adına önemli bir gelişmedir. Bu süreçte kültür ırkı büyükbaş hayvan sayısının dolayısıyla süt miktarının arttığı, süt kalitesinde önemli iyileşmelerin olduğu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sadece örgütlü üreticiye verilen bazı desteklerden yararlanma oranının arttığı görülmektedir. Ayrıca, birlik–kooperatif organizasyonu ile Ulusal firmalara süt pazarlanmaya başlanması, bölgede hayvancılık işletmelerinin büyümesine, soğuk zincirin gelişmesine ve özel işletmelerin kurulmasına da öncülük etmiştir.

Bu çalışmada, kooperatiflerin ortaklarının refahına ve ilçe ekonomisine katkıları irdelenecek, uygulamacı gözüyle sorunların tespitine ve çözüm önerilerinin geliştirilmesine çalışılacaktır.